De rentetarieven op de Europese kapitaalmarkten zijn al lange tijd laag. Vaak wordt gezegd dat dit het gevolg is van het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank (ECB). Die koopt al geruime maandelijks 80 miljard euro aan obligaties op bij financiële instellingen in een poging de lage inflatie aan te jagen.
Maar oud-CPB-directeur Coen Teulings ziet een andere oorzaak. Hij constateert dat de rentestand al sinds de jaren tachtig daalt. “Dat kan nooit louter het gevolg zijn van ECB-beleid van de afgelopen vijf jaar”, stelt de hoogleraar economie aan de Universiteit van Cambridge en Amsterdam.
Teulings ziet een demografische oorzaak voor de lage rente; eentje die terug te voeren is op de introductie van de pil in de jaren zeventig. Daardoor is de bevolkingsgroei afgenomen.
Koppel dat aan de geboortegolf direct na de Tweede Wereldoorlog en er ontstaat een enorme demografische onbalans. En dat heeft grote gevolgen voor de kapitaalmarkt. Er zijn relatief veel (oudere) mensen met een enorme pensioenspaarpot. En die zijn ze nog steeds aan het vullen, tot ze de pensioengerechtigde leeftijd bereiken.
De kapitaalmarkt is net als iedere markt eentje waar vraag en aanbod bij elkaar komen. Doordat de spaarpotten goed gevuld zijn, is er weinig vraag naar leningen. Daardoor is de rentestand structureel laag, concludeert Teulings. Hij verwacht dat dit tot 2030 nog zo blijft.
Bekijk het gesprek dat Teulings had met MeJudice, het discussieplatform voor economen.